Warto skonsultować się z logopedą, jeśli Twoje dziecko:

• Ma rok i nie mówi prostych słów typu: „mama”, „tata”, „baba”, „bobo” itp.
• Ma dwa lata  i nie łączy dwóch słów w proste zdania (np.: „mama am”, „tata da”, „baba pa”  lub zna tylko kilka słów.
• Ma 3 lata, a jego mowa jest zrozumiała tylko dla rodziców, natomiast osoby z pozostałego otoczenia jej nie rozumieją lub gdy zamienia dźwięczne głoski na bezdźwięczne (np. mówi „pocian” zamiast „fota”, czy ” zamiast „woda”).
• Ma 4 lata i zamienia głoski „s, z, c, dz” na „ś, ź, ć, dź” (np. mówi „siok” zamiast „sok”).
• Ma 5 lat i nie wymawia głosek „sz, rz, cz, dż”
• Ma 6 lat i nie wymawia głoski „r”.
• Wkłada język między zęby podczas mówienia.
• Mówi przez nos lub masz wątpliwości co do jego słuchu.
• Obawiasz się, że jego narządy artykulacyjne nie rozwijają się prawidłowo, ma skrócone wędzidełko języka.
• Podczas jedzenia krztusi się, żuje tylko jedną stroną lub nie akceptuje niektórych konsystencji pokarmów.
• Oddycha z otwartą buzią, nadmiernie się ślini.
• Chodzi do szkoły, ale ma poważne trudności z nauką czytania i pisania lub podczas czytania myli podobne litery, przestawia litery w słowach, albo pomija części zdań.

Konsultacja logopedyczna jest prowadzona w formie zabawy, aby dziecko czuło się swobodnie i naturalnie, co pozwala logopedzie lepiej ocenić jego umiejętności komunikacyjne i rozwój mowy. Podczas wizyty logopeda przeprowadzi rozmowę z rodzicem i wykona diagnozę logopedyczną, co zajmuje zazwyczaj 45-60 min.

W trakcie wywiadu logopeda zapyta o to:

• co niepokoi Cię w rozwoju mowy dziecka,
• jakie są Twoje obserwacje dotyczące tego, jak dziecko funkcjonuje i komunikuje się w domu, wśród rówieśników i w innych sytuacjach społecznych,
• jaka jest historia medyczna dziecka, w tym informacje o stanie zdrowia, przebytych chorobach, czy przebiegu ciąży i zdobywaniu pierwszych umiejętności tj. pierwsze słowo, raczkowanie, chodzenie itd.

Logopeda oceni jaka jest:

• interakcja komunikacyjna dziecka podczas zabawy,
• sprawność narządów mowy i ich budowa
• funkcja fizjologiczna w obrębie jamy ustnej (gryzienie, żucie, połykanie, oddychanie)
• artykulacja głosek adekwatna do wieku dziecka
• płynność i melodia mowy (rytm, akcent, intonacja),
• orientacyjna lateralizacja i rozwój psychoruchowy

Co zabrać na wizytę u logopedy?

• dokumentację z dotychczasowej terapii logopedycznej, wyniki badań przesiewowych (np. z przedszkola) oraz jeśli dziecko posiada – opinie z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej
• ulubioną zabawkę dziecka, która zapewnia mu poczucie komfortu
• listę słów lub dźwięków, które dziecko potrafi wypowiedzieć (jeśli problem dotyczy opóźnień w rozwoju mowy).
• pytania, które chciałbyś zadać logopedzie, aby niczego nie przeoczyć
• wygodny strój dla dziecka i zamienne obuwie (zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym).
• dobry nastrój – przed wizytą porozmawiaj z dzieckiem, wyjaśnij mu, dokąd się wybieracie i co będziecie tam robić.

O czym jeszcze warto pamiętać?

Przede wszystkim o tym, że najważniejszy jest pierwszy krok – jeśli już zdecydowałeś się zapisać dziecko do logopedy – najważniejsze za Tobą!
Rodzicu, miej też na uwadze, że nie zawsze uda się przeprowadzić wszystkie badania podczas jednej wizyty. Diagnoza przebiega zgodnie z tempem, w jakim dziecko nawiązuje kontakt z logopedą, co może oznaczać konieczność kilku spotkań. Na końcu wizyty otrzymasz informację o stanie mowy dziecka oraz potencjalnych przyczynach trudności. Logopeda przedstawi również plan dalszej terapii.

Niestety, nie da się udzielić na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi. Długość procesu terapeutycznego może być zależna od wielu czynników, takich jak:

• Rodzaj zaburzenia – u niektórych pacjentów terapia może być prostsza i krótsza, np. w przypadku korekty drobnych wad wymowy, jak rotacyzm. Natomiast w bardziej skomplikowanych przypadkach i złożonych problemach, terapia może wymagać znacznie więcej czasu i pracy, w tym wsparcia terapią karmienia, czy terapią fizjoterapeutyczną.
• Częstotliwość spotkań – regularne sesje z logopedą, nawet jeśli to tylko jeden raz w tygodniu, stanowią jedynie początek procesu. Są one okazją do oceny postępów i korygowania błędów, ale najważniejsza jest codzienna praca w domu, która jest kluczem do sukcesu. Częste choroby dziecka, czy wyjazdy mogą przerywać regularne sesje terapeutyczne, co wydłuża proces leczenia.
• Współpraca i determinacja – sukces terapii często zależy od relacji między dzieckiem a logopedą oraz zaangażowania rodziców. Terapia logopedyczna wymaga konsekwencji, także ze strony całej rodziny. Rodzic, który jest świadomy celu terapii i zaangażowany w proces, może znacznie skrócić czas trwania terapii. Jasno określony cel i konsekwentne dążenie do niego są kluczowe. Z drugiej strony, brak współpracy ze strony rodziców, wynikający z braku czasu czy motywacji, może skutkować brakiem postępów, co prowadzi do wydłużenia terapii i odroczenia postępów.

Przyczyn powodujących zaburzenia artykulacji, czy opóźnienia w rozwoju mowy można doszukiwać się w różnych obszarach rozwoju dziecka oraz w otoczeniu w jakim się wychowuje.  Najważniejsze z nich to:

• Środowisko: dziecko przyswaja język przez naśladowanie- jeśli opiekunowie i otoczenie mówią nieprawidłowo, dziecko uczy się błędnych wzorców.
• Słuch: prawidłowy słuchu jest kluczowy dla właściwego odbioru dźwięków, których dziecko się uczy; warto pamiętać, że słuch może pogorszyć się na każdym etapie rozwoju, np. przez częste infekcje
• Budowa narządów mowy: nieprawidłowa budowa warg, policzków, podniebienia, języka czy skrócone wędzidełko języka, ale także wady zgryzu i przerośnięcie migdałów mogą wpływać na jakość mowy
• Zaburzenia oddychania: czyli oddychanie ustami, zamiast nosem, może wpływać na napięcie mięśniowe i pracę języka.
•  Nieprawidłowe połykanie: jeśli język jest umieszczany między zębami podczas połykania po 3. roku życia, może to prowadzić do wad zgryzu i mowy
• Parafunkcje: nieprawidłowe nawyki, jak ssanie palca czy zbyt długie używanie smoczka, mogą prowadzić do zaburzeń pracy języka i powstawania wad wymowy
• Rozwój fizyczny i napięcie mięśniowe: asymetrie, zaburzenia w napięciu mięśniowym, czy to w obrębie aparatu artykulacyjnego, czy całego ciała, wpływają na pracę mięśni zaangażowanych w mowę
• Spędzanie czasu przed ekranem: badania podają, że im więcej dziecko, ogląda telewizji, tym bardziej jest zagrożone opóźnieniem rozwoju mowy. Jedno z badań wykazało, że dzieci, które rozpoczęły oglądanie telewizji przed 24 miesiącem życia oraz te, które oglądały telewizję dłużej niż 2 godziny dziennie były 6 razy bardziej narażone na opóźnienie w rozwoju mowy.